زکام بهاره یا تب یونجه یا آلرژی فصلی در بهار یا رینیت آلرژیک، مجموعه ای از علائمی است که بیشتر آنها در چشم و بینی، زمانی که مواد حساسیت زا را تنفس می کنید به وجود می آید. این مواد حساسیت زا مثل گردوغبار، شوره سر، سم جشرات و یا گرده گیاهان می باشد.

این بیماری یک نوع ورم راه عبور هوا در بینی می باشد که در فصول آلرژی زا بوجود می آید.

بزرگترین مشکل در این زکام، مشکلات سینوسی، آسم و مشکلات بینی می باشد.

افراد در معرض خطر

- افراد دارای سابقه آلرژی های پوستی

- ماردان بارداری که سیگار می کشند

- دارا بودن شیوه زندگی مدرن (زندگی در شهر، وضعیت اجتماعی و اقتصادی بالاتر و کوچک شدن خانواده ها)

- وجود حیوانات خانگی در خانه

- ژن : اگر والدین شما هر دو دارای آلرژی باشند، شما هم به احتمال زیاد دچار آلرژی خواهید شد. اما اگر فقط مادر دارای آلرژی باشد، به احتمال خیلی کمتر دچار آلرژی خواهید شد.

- آب و هوا : در روزهای گرم، خشک و بادی بیشتر تحت تاثیر گرده های گیاهی قرار می گیرید. در روزهای سرد، مرطوب و بارانی بیشتر گرده های گیاهان در زمین فرو می روند.

علت

مواد آلرژن (حساسیت زا) برای ایجاد آلرژی لازم هستند.

گرده های گیاهی که باعث زکام بهاره می شوند، از فردی به فرد دیگر و از منطقه ای به منطقه دیگر متفاوت می باشند.

علائم

- احساس خارش بینی، دهان، چشم ها، حلق، پوست و دیگر نواحی بدن

- مشکلات حس بویایی

- آبریزش بینی

- عطسه

- ریزش اشک از چشم ها

- گرفتگی بینی

- سرفه

- گرفتگی گوش ها و کاهش حس شنوایی

- گلودرد

- سیاهی زیر چشم ها

- پف کردن چشم ها

- خستگی

- سردرد

- مشکلات حافظه و تمرکز

راه های تشخیص

- پزشک سئوالاتی را راجع به علائم از فرد می پرسد. ممکن است در موقعیت های خاص، فصول مختلف و یا تماس با حیوانات به خصوص و یا آلرژن های دیگر، زکام بهاره تشدید شود.

- معاینه بدنی نیز مهم است، مثل: نگاه کردن داخل گوش ها ، نگاه کردن داخل بینی، حلقه سیاه زیر چشم ها، گرفتگی بینی و وجود چین های افقی بر روی پل بینی که به سبب مالش بینی به سمت بالا می باشد.

- تست آلرژی نیز برای تشخیص نوع آلرژنی که باعث آلرژی شده نیز مهم است. اگر جواب این تست مثبت باشد، به معنای آن است که شما دارای زکام بهاره می باشید. اما اگر جواب این تست منفی باشد، به معنای آن است که شما دارای زکام غیر بهاره می باشید.

- آزمایش خون نیز می تواند به تشخیص کمک کند. در آزمایش خون میزان مواد وابسته به آلرژی از قبیل ایمونوگلوبین E را اندازه گیری می کنند. شمارش گلبول های سفید خون نیز ممکن است برای تشخیص مفید باشد. 

درمان زکام بهاره

- تغییر شیوه زندگی و دوری از مواد آلرژن (حساسیت زا)

- برای آلرژی های خفیف، شستشوی بینی با سرم فیزیولوژی (سرم فیزیولوژی را می توانید از داروخانه تهیه کنید)

- مصرف داروی آنتی هیستامین خوراکی

- اسپری بینی کورتیکواستروئید

- آمپول آلرژی

زکام غیر بهاره چیست؟

زکان غیر بهاره یا آلرژی علت خاصی ندارد. علائم این زکام شبیه زکام بهاره می باشد.

برخلاف آلرژی فصلی که در فصل خاصی بروز می کند، این نوع آلرژی معمولا در طول سال می باشد.

انواع مختلف زکام غیر بهاره

1- آلرژی مربوط به تنگ و گشاد شدن عروق : بوی تند، عطر، تغییر دما و رطوبت، سیگار، دود و نور شدید آفتاب باعث این آلرژی می شود. آبریزش بینی و گرفتگی بینی از نشانه های آن است. خارش چشم ها و بینی معمولا وجود ندارد.

2- آلرژی عفونی: در اثر عفونت باکتریایی و ویروسی رخ می دهد. علائم آن شبیه سینوزیت با درد صورت و سبز شدن مخاط بینی می باشد. این بیماری به خودی خود و در طی چند روز درمان می شود و نیاز به آنتی بیوتیک های خوراکی در موارد شدید دارد.

3- آلرژی هورمونی : در طی بارداری و در بیماران دچار کم کاری تیروئید دیده می شود. معمولا زنان باردار در طی ماه دوم بارداری، دارای علائم گرفتگی بینی می شوند. این گرفتگی بینی بعد از وضع حمل، از بین می رود.

4- آلرژی دارویی: داروهای فشار خون، قرص های ضد بارداری و داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی مانند: آسپیرین و ایبوپروفن باعث این آلرژی می شوند.

5- آلرژی ناشی از مصرف زیاد داروها : اسپری دکونژستان از قبیل اگزیمتازولین دارای علائم گرفتگی بینی و آبریزش بینی می باشند.

6- آلرژی چشایی : مربوط به غذا و یا مصرف الکل می باشد. افراد دچار آبریزش بینی، به خصوص بعد از مصرف غذاهای تند و پر از ادویه می شوند.

7- آلرژی مربوط به برگشت اسید معده (ریفلاکس):

 این آلرژی غالبا در افراد جوان رخ می دهد و دارای علائمی مانند گرفتگی بینی و آبریزش بینی می باشد. این علائم بعد از مصرف کردن غذای سنگین و دراز کشیدن رخ می دهد.

تشخیص زکام غیر بهاره

نمی توان فقط بر اساس علائم، علت را تشخیص داد، بلکه سابقه علائم، سابقه دارویی، دیگر مشکلات پزشکی و معاینه بدنی مهم است.

اگر تست آلرژی منفی بود، نشان دهنده این نوع زکام است.

درمان زکام غیر بهاره

- دوری از موادی که باعث تشدید حساسیت می شوند.

- از آنجایی که هیستامین باعث بوجود آمدن این زکام نمی شود، پس داروهای آنتی هیستامین نیز در این مورد کاربردی ندارند.

- استروئیدهای بینی و دکونژستان های خوراکی و اسپری های هیستامین ممکن است مفید باشند.

- اسپری های ضد کولینرژیک که جلوگیری از خشک شدن بینی می کند نیز مفید است.

- آلرژی هورمونی، به اسپری های نمکی بینی به خوبی پاسخ می دهند.

- آلرژی مصرف بیش از اندازه دارو، نیز به دکونژستان موضعی پاسخ می دهد.

- آمپول آلرژی برای درمان این نوع زکام مفید نیست.

اخذ: تبیان